

Blockchain waa teknoolaji cusub oo loogu talagalay in lagu kaydiyo macluumaadka si ammaan ah, oo aan la beddeli karin. Waxaa loo isticmaali karaa lacag bixinno (payments) aan u baahneyn hayʼad dhexdhexaad ah sida bangiyada public-ga ama private toona.
Bilowga Blockchain wuxuu ka curtay lacagta digital ah ee loo yaqaan Bitcoin. Bitcoin waa nidaam lacag digital ah oo madax bannaan kuna shaqeeya habka Blockchain. Waa bilowgii tiknoolajiyada Blockchain oo dhan, waxaana markii hore loogu talagalay in lagu xaliyo mushkiladda lacagta — sidii loo heli lahaa lacag aan cidna kaligeed xakameyn, aan sicir-barar laheyn, laguna wada kalsoonaan karo.
Sida Blockchain u Shaqeyso Lacag Bixinta
1. Habka Aasaasiga ah
Blockchain waxay u shaqeysaa sida buug-gelinta lacagta (ledger) oo:
- Si buuxda loo qaybsado – Qof walba shabakada ku jira waxa uu leeyahay nuqul ka mid ah dhamaan wax kasta oo dhacay
- Aan la beddeli karin – Marka lacag bixin la diwaangeliyo, cidna ma beddeli karto
- Hufan tahay – Macluumaadka waxaa la xaqiijiyaa computer badan, ma aha hal meel

2. Tillaabooyinka Lacag Bixinta
Markaad lacag u diri rabto qof kale:
Tallaabo 1: Waxaad abuurataa “transaction” (wax kala beddelasho) oo sheegaysa:
- Qofka lacagta diraya
- Qofka lacagta helaya
- Xaddiga lacagta
Tallaabo 2: Transaction-kaaga wuxuu tagaa “pool” uu kujiraan transactions kale oo sugaya
Tallaabo 3: “Miners” (qodayaasha) ama “validators” waxay xaqiijiyaan in aad lacagtaas leedahay
Tallaabo 4: Transaction-ka waxaa lagu daraa “block” cusub oo ay ku jiraan transactions kale
Tallaabo 5: Block-ga cusub waxaa lagu xiraa blockchain-ka, lacag bixintuna way dhamaatay
Faa’iidooyinka Blockchain Lacag Bixinta
✓ Ammaan Sare
- Cryptography adag ayaa ilaaliya lacagta
- Aan la khiyaanayn karin ama la beddeli karin
✓ Degdeg ah
- Lacag bixin caalami ah waxay qaadataa daqiiqado, ma ahan maalmood
✓ Kharash Yar
- Ma jirto hayʼad dhexdhexaad (bangiyada) oo qaadanaya lacag badan
✓ Hufnaan
- Ma ahan hal meel oo haddii ay dhacdo, wax walba hakado
- Shabakad computer badan oo adduunka ku kala firsan
✓ Daah-furan
- Qof walba wuu arki karaa transactions, laakiin magacyada dadka waa sir
Caaqadaha
❌ Xawli badan – Wax yar blockchain-yada ayaa wax ka qaban kara transactions badan degdeg ah
❌ Isticmaalka tamarta – Qaar ka mid ah (sida Bitcoin) waxay isticmaalaan korontada aad u badan
❌ Xeerarka – Dawladaha qaarkood weli ma aqoonsan lacag bixinta blockchain
❌ Haddii aad lumiyo “private key” kaaga – Lacagtaada waa lumisaa, cidna kuma caawi karto
Tusaalayaal Blockchain Lacag Bixinta
- Bitcoin – Blockchain-kii ugu horreeyay ee lacag bixinta
- Ethereum – Awood u leh waxyaabo badan, lacag bixin ka mid ah
- Ripple (XRP) – U talaagalay ganacsiyo iyo bangiyada
- Lightning https://iftimiye.com/articles/Network – Lacag bixin aad u degdeg ah Bitcoin-ka
Mustaqbalka
Blockchain lacag bixinta ayaa kobcaya, waxaana suuragal ah in:
- Bangiyadu ay bilaabaan inay isticmaalaan
- Dawladaha qaar ay abuuraan “digital currencies” oo blockchain ku salaysan
- Lacag bixinta caalamiga ah ay noqoto mid sahlan oo degdeg ah
